Traktat o dobrej robocie pdf

Download Download PDF. Translate PDF. Jaka to ulga! Grobla: "Mozolne budowanie, ale snadne psucie". Tak nie jest. Politechnizacja, Warszawa Temat, powiedzmy, emocjonalny.

Gorgiasz Platona. Utylitaryzm J. Dlaczego nie? Multum jest takich przestrg i poucze w bogatej pucinie bajkopisarstwa, gdzie si przeplataj cigle postulaty dobroci, uczciwoci, czcigodnoci z zaleceniami sprytu i dobrze zrozumianego interesu i wreszcie z twierdzeniami cakowicie wolnymi w oderwanej swej treci od jakiejkolwiek emocjonalnej propagandy, z twierdzeniami "na chodno", majcymi za przedmiot celowo lub przeciwcelowo, sprawno lub niesprawno takich lub innych sposobw brania si do rzeczy.

Mona tedy wysupa niejako z tkaniny bajkopisarstwa niejedn ni prakseologiczn, cho bajkopisarstwo jako takie nie jest ani gwnie, ani w ogle traktatem dobrej robocie. Stanowi ono posta. O literaturze mona w ogle miao powiedzie, e, zawiera bogactwo nader nieraz cennych myli na temat dobrej lub niedobrej roboty, cho nie jest gwnie temu zadaniu oddana. Przykadem Robinson Crusoe, istna rozprawa pogldowa o radzeniu sobie namiastkami w braku zwykych narzdzi i materiaw, w szczeglnoci za o wykonywaniu solo lub samowtr zada zwykle wykonywanych w drodze pracy zbiorowej.

Porednie, miejsce zajmuj utwory publicystyczne, zwaszcza eseje w rodzaju Wadcy Machiave11ego, fantazmaty socjotechniczne utopistw ci la M o r u s, rozprawy o mdroci yciowej, jak np. Gorgiasz Platona. Porednie miejsce nie ze wzgldu na wtpliw w nich przewag elementw prakseologicznych nad etycznymi i innymi, lecz ze wzgldu na zblienie do teoretycznoci waciwej.

Przewaga teoretycznoci charakteryzuje dopiero traktaty etyczne, np. Utylitaryzm J. Niektre ze znanych piszcemu te sowa zawieraj do powan porcj docieka prakseologicznych, w czym celuje chyba najbardziej Ar y s t o t e l e s o w a Etyka Nikomachejska, dzieo, ktrego jedna z myli gwnych poucza, e w dziedzinie sprawnoci dziaa nie wolno utosamia optymalnej miary stopniowalnego rodka z maksymalnym jego nateniem, lecz naley poszukiwa tej miary optymalnej w jakim umiarze midzy ekstremami przeciwnych moliwoci.

Po c atoli zapdzamy si tutaj w jaki niewczesny moe przegld ewentualnych rde prakseologii? Wszak zamierzalimy zobrazowa na pocztek zadania tej dyscypliny. Ot w tym celu wanie - stwierdziwszy, e gwnym jej zadaniem jest konstrukcja norm jak naj oglniejszych sprawnoci jak najwikszej - zadalimy sobie pytanie, na jakich podstawach normy te winny by uzasadniane. Odpowiedzielimy sobie, i gwnie na podstawie dowiadczenia praktycznego, i std chtka rozejrzenia si w rdach znajomoci tego dowiadczenia rozumianego bd jako zasb faktw sprawnego lub wanie okazowo wadliwego dziaania, bd jako og dokonanych ju uoglnie dotyczcych sekretw tej sprawnoci lub te przyczyn jej braku, lub powodw jej przeciwiestwa.

Atoli znajomo dowiadczenia praktycznego przydaje si w rwnej mierze do innego celu traktatu o dobrej robocie, mianowicie do uwiadomienia sobie dynamiki postpu oczywicie w cznoci z dynamik uwstecznie , i to zarwno w skali procesw dziejowych, jak w procesach doskonalenia si, czy te regresji indywiduw albo zespow na drodze ku mistrzostwu lub na szlakach utraty jego zacztkw. Chodzi tu o tendencje do takiego, a nie innego nastpstwa faz i o czynniki, ktrym si zawdzicza takie, a nie inne przemiany.

Dialektyka marksistowska daje zarys wykonania tego programu docieka stwierdzajc np. N a kanwie osigni dialektyki trzeba wyszywa dalej bogate i skomplikowane 'Odwzorowanie czynnikw i form skadajcych si na dynamik postpu w mistrzostwie dziaa. A nie gardzi przy tym wysikami mylicieli zapatrzonych wewntrznie w problematyk ewolucji powszechnej, Heglw, Spencerw, Le Bonw, Spenglerw, choby z omotu tego pokosia wicej wypadao odrzuci plew ni zachowa ziarna.

Nie o plewy chodzi, lecz o ziarno, nie o setki ton przepukanego piasku, lecz G grudki szczerego zota zatrzymanego w popuczynach. Godzi si wreszcie powici chwil skupionego namysu tym rdom pimienniczym, z ktrych najwicej mona si nauczy czy to dc do wydobycia i uzasadnienia. Naszym zdaniem skadaj si na t literatur przede wszystkim dziea ukazujce histori rozwoju tej lub innej umiejtnoci, dalej - kompendia dydaktyczne rnych kunsztw, wreszcie roztrzsania z dziedziny nowoczesnej nauki o organizacji pracy.

Jak bardzo jest tu pomocna prakseologii historia medycyny, ukazujca np. Ta historia medycyny obfituje w pouczenia o wietnych skutkach dziaa wiczebnych dokonywanych na materiale zastpczym zwierztach, zwokach, manekinach , o doniosoci utrwalania i wczania do planu roboty chwytw sprawnych, powstaych przypadkowo, o zastpowaniu, wielokrotnie zbawczym, interwencji intensywnie kierowniczej przez ingerencj zminimalizowan w postaci inwigilacji procesw autoregulacyjnych w tworzywie.

A wszystko to s przemiany o typie nader oglnym, wane i znamienne dla postpu oglnotechnicznego, sigajce swym zakresem daleko poza dziedzin swoist sztuki leczniczej. I tak jest zawsze przy rozczytywaniu si czy to w dziejach danej umiejtnoci, czy to w jakimkolwiek wnikliwie napisanym podrczniku tej czy innej spord technik ludzkich: uoglnienia prakseologiczne wyaniajce si z takiej lektury wielekro przelewaj si niejako przez brzegi danego kunsztu, okazujc si przykadami regu o zasigu oglniejszym.

Bezmiar takich poucze zawieraj np. Jakiche rad udziela podrcznik szachisty? Mwi on, e zwycistwo za ley czstokro od ruchu, ktrym atakuje si jednoczenie dwie obce figury oglniej: staraj si robi dwie rzeczy za jednym zamachem , e zamiast zaszachowa wystarczy nieraz zagrozi szachem, by zmusi przeciwnika do korzystnego dla nas posunicia oglniej: zamierzon akcj moesz nieraz z powodzeniem zastpi mniej kosztownym ujawnieniem jej moliwoci , e opanowanie danej pozycji zaley od skoncentrowania na niej potencji wielu figur; oglniej - to samo, co zaleca prastara przypowie o starcu, ktry na ou mierci poucza synw, jak maj broni swego przed wrogiem: "Oto prt oziny - mwi jake atwo go zama!

A oto wizka prtw, kt zama j zdoa? Pierwsza - to domniemanie, e ludzko jako zbir podmiotw dziaa, jako wielogowy homo faber, poczynia ju wszelkie moliwe spostrzeenia w materii skutecznoci rozmaitych arkanw zachowania si czynnego i e teoretykowi w dobie dzisiejszej nie pozostaje ju nic innego, tylko klarowa, przykrawa, doprowadza do adekwatnoci, systematyzowa, niektre oglnikowo-jakociowe dyrektywy wielkociowo i ilociowo ucila. A druga - stale towarzyszca tej pierwszej, to raczej zagadnienie, ktre sobie stawiamy z peni konsternacji.

Czemu przypisa, e dotychczas nie powstaa odrbna specjalno badawcza, ktra by to wanie miaa za cel swego trudu? Czy nie jest osobliwym paradoksem, e homo faber nie zdoby si na stworzenie gramatyki czynu, chociaby wedle wzoru czowieka jako istoty mwicej. Ten wszak zbudowa - i to w wielu odmianach - nauk o formach mwienia. Ostatnimi dopiero czasy, w ostatnim niemal dopiero pwieczu, zaczo wita co w rodzaju prakseologii oglnej. Mamy na myli niektre dziea teoretykw racjonalizacji pracy.

Peno tam spostrzee bardzo oglnych, tak oglnych, e nieraz pomys racjonalizatora-inyniera okazuje si tosamym z ide metodologiczn filozofa. Wszak T a y lor, domagajc si jak najdalej idcego rozczonkowywania zada skadowych danego problemu zoonego, powtarza tylko w zastosowaniu do obrbki metali itp. Wszak F a y o l, streszczajc walory dobrego planu w kategoriach jednoci, cigoci, gitkoci i dokadnoci,. Wszak A d a m i e c k i, lczc nad zasadami budowy harmonogramw, ma na warsztacie problem wany dla wszelkiej pracy zbiorowej - ba, nawet dla wszelkiego scalonego kompleksu rwnolegych procesw czynnych.

Nie jest to kwestia swoista z repertuaru kierowania wytwrni, biurem lub bankiem. Co wicej, w pismach wszystkich wymienionych wsptwrcw teorii organizacji, teorii naukowego kierownictwa, teorii racjonalizacji pracy, a tak samo w utworach innych koryfeuszw tej dyscypliny czy moe tych dyscyplin , e wymienimy jeszcze dla przykadu nazwisko L e C h ci t e l i e r a, nie brak deklaracji programowych, wiadczcych o samowiednym tych autorw rozpdzie w kierunku oglnej teorii dziaania skutecznego.

A jednak ich dziea - to jeszcze nie prakseologia. Dlaczego nie? Dlatego, e owe oglne, oglnopraktyczne myli ukazuj si tam sporadycznie tylko, incydentalnie. Zapraw scalajc jest tutaj dbanie o dochodowo przedsibiorstwa przemysowego. Trzeba zrobi krok dalej w kierunku emancypacji teorii oglnej, oglnej teorii dobrej roboty.

Niechaje si ona "rozezna w swoim jestestwie", niech jej embrionalne formy przejd w posta dojrza. Ostatnie z wielkich zada prakseologii - 'Obok konstrukcji systemu zalece i przestrg 'Oglnotechnicznych i oprcz zgbiania dynamiki postpu umiejtnoci ludzkich upatrujemy w opisie analitycznym elementw dziaania oraz najrozmaitszych jego form. Przez elementy dziaania rozumiemy tutaj podmioty dziaajce, tworzywo, rodki, metody, cele, wytwory itd. Przykadw rozmaitych form dziaania mog dostarczy chociaby rne postacie kooperacji, jak np.

Omawiane teraz zadanie ma charakter suebny w stosunku do obu poprzednich, z ktrych drugie, badanie dynamiki postpu, znajduje peni uzasadnienia dopiero jako przygotowanie do pierwszego, do budowy norm. S to dziea niezmiernie pomysowe, a dotychczas mao wyzyskane.

Wymienimy dla przykadu Tekstologi Bogdanowa oraz P e t r o v i t c h a jedyn w swoim rodzaju prac o strukturach zdarze. W obu tych dzieach, wzajem od siebie wedug wszelkiego prawdopodobiestwa najzupeniej niezawisych, ujawnia si zaleno prakseologii od dyscypliny oglniejszej, ktr pozwolimy sobie nazwa w uproszczeniu teori zdarze, zaleno, ktra zreszt wyziera jawnie te z idei przewodnich dialektyki.

Bardzo to zrozumiae, poniewa dziaania s procesami, zdarzeniami, wic morfologia i typologia dziaa musi stanowi uszczegowienie morfologii i typologii procesw. A procesy, zdarzenia kinetyczne, to takie lub inne zmienianie si rzeczy, w przypadku dziaa - zawsze zmienianie si jakich rzeczy wysoce zaonych, jakich kompleksw, z podmiotami dziaa wcznie. Ow przeto uzaleniajc dyscyplin docieka mona by miao nazwa take teori kompleksw - i tak te bywa 'Ona czasami nazywana.

Na miejscu bdzie tutaj may przykad. Ota kompleksy bywaj rozmaicie zbudowane, rnic si m. W kompleksach do wysoko zorganizowanych wyrniaj si elementy kierownicze: np. Gradacja stapnia ustrajawaci - ta ca z dziedziny badania "tearii kampleksw". Stwierdmy dalej, erazpadelementu kierawniczego bardziej na 'Og zagraa przetrwaniu przedmiatu zoanega ni rozpad nieejednega z elementw niekierowniczych - i ta bdzie teza z "teorii.

Niewiele znaczy, przy ktrej nazwie kto si 'Opowie. W kadym razie te razrnienia z dziedziny teorii kompleksw tearii zdarze le u podstawy razrnie z dziedziny typalogii dziaa ze spaowych, gdzie mamy formy niemal czysta agregataawe, jak rabienie wykapu przez rwnalegle pracujcych kapaczy, i farmy 'O nader pawanym napiciu arganizacyjnaci, ktrych przykadem praca fabryki nowaczesnej ujta w zawiy splat spi.

Jak za zalenaci z dziedziiny 'Oglnej teorii kompleksw i zdarze moe to bdzie nazwa dla niej najadpowiedniejsza 7 przezieraj spoza norm prakseolagiczznych, to wida jasno chociaby na przykadzie tej czci prakksealagii normatywnej, ktr m'Ona by nazwa 'Ogln teari koo'Operacji negatywnej.

Taki radzaj kaoperacjicharakteryzuje si niezgodnaci celw podmiotw biorcych udzia w akcji. Zdarza si wwczas, e jedna ze stran staje w 'Obliczu zadania destrukcji przedmiotu za'Onega, bdcego samym wanie podmiatem przeciwdziaajcym lub zespoem takich podmiatw, lub konstruktem inyniersko-technicznym, ktrym si posuguje strona przeciwna jaka narzdziem. Jasne jest wtedy, e sprawna wymaga uderze..

Jeszcze przykad 'Oglnika z dziedziny 'Owej teorii k'Ompleksw i zdarze, przyaapany niejaka na gorcym uczynku zastasowania ga da specjalnej kwestii metodologicznej powstaej na terenie konstrukcji systeemw dedukcyjnych sformalizawanych. Definicje w naukach dedukcyjjnych: "Zdajemy sobie spraw z tega, e trudna jest znale czy skonstruowa przedmiaty posiadajce maksymalny stopie natenia paru zalet i pod pewnymi wzgldami wybranych.

Ta sama prawidawa datyczy i symboliki, i tu trudna p'Ogadzi maksiimum cisaci z 'Optimum intuicyjnaci. I wikszy stapie jakiej jednej cechy naley 'Opaca mniejszym innej". Nie moemy nie wspomnie na tym miejscu a publikacji, w ktrej najjaniejszy znalaza wyraz zaleno zagadnie prakksealogicznych 'Od zagadnie z dziedziny 'Owych dacieka jeszcze 'Oglniejszych, z dziedziny 'Oglnej te arii kampleksw i zdarze.

Mamy na myli 'Ogaszan w latach dwudziestych w Kijowie pa ukraisku i pa niemiecku prac S u c k i e g a traktujc a paajciu prakseol'Ogii. W teje pracy jasno jest owietlony stosunek poj praksealogii do p'Oj ekonomiki, ktre musz 'Opiera si na tamtych. Gradacja 'Oglnoci i jednastrannej zalenaci dzieedzin znalaza tu wyraz naleyty: najoglniejsza jest tearia zdaarze, porednie miejsce zajmuje praksealagia wyranie tym miaanem nazwana , a ekonamika idzie na kacu. Tote w traktacie o dabrej robacie nieraz wypada formuowa tezy bdce uagllnieniami niektrych tez ekanomiki, gdy mawa na przykad a 'Oglnych znamianach wydajnoci, niekoniecznie wydajnaci mierzalnej przy pomacy pienidza.

Wreszcie na specjalne wyrnienie z naszego punktu widzenia zasuguje wieloletnia dziaalno badawcza, pisarska i nauczycielska myliciela belgijskiega, Georgesa H o s t e l e t a, ktry w szeregu artykuw m. Jest ni met'Odologia porwnawcza, zwaszcza metodologia porwnawcza nauk we francuskim, wszym ad polskiego, roozumieniu tego sowa i umiejtnoci praktycznych. Wdrujc szlakami tych zagadnie Hostelet wielekro podejmuje problemy oglnoprakseologiczne ucilajc i systematyzujc 'Odnoszce si do nich pojcia.

Oto dla ilustracji fragment powicony definicji pajcia dziaania: "Dziaa - a przynajmniej dziaa z namysem - to tyle, ca zmienia rzeczywisto w sposb mniej lub. Dziaaanie, ktre mamy urzeczywistni, wymaga przeta trojakiega wyyznaczenia: 1.

Nie ma dziaania z namysem, ktre by nie zawierao pragnienia poznania czego rzeczywistego i wynalezienia rodkw. Cel, warunki i rodki - oto trzy czony dziaalnoci praktycznej, rwnie zreszt, jak i dziaalnoci naukowej".

Prakseologiem jest te niewtpliwie George H. M e a d, autor dziea The Philosophy of the Act, znanego piszcemu te sowa, niestety, tylka z artykuu analityczno-krytycznega Grace A. Ju za po wydrukowaniu pierwszego wydania niiniejszego Traktatu wpady nam do rk nastpujce dziea a chaarakterze w znacznej mierze prakseologicznym: praca zbiorowa pt.

Tache, reussite et echec, theorie de la conduite humaine. Rozpisalimy si do szeroko a moliwoci typologii form dziaania jaka skadnika opisowo-analitycznej czci nauki a dobbrej robocie, tej czci, w ktrej wprawdzie rozwaa si robot jaka tak i r'Ozmaito robt, czynic to dla przygotowania norm sprawnoci, ale w ktrej nie uzasadnia si rad ani ostrzee. Da teje czci zaliczylimy analiz elementw dziaania. Istniej terminy, takie jak "sprawcal', "narzdzie", "dziea" etc. Trzeba zanaliz'Owa ich sens, czy te sensy, ale nie mona poprzesta na tym, nie mana si zadawoli definicjami analitycznymi.

Wyypadnie raczej ustala definicje regulujce; nie tylko rozpoznawa skad poj danych poczuciawo i caociowo, lecz nadtO' uraabia pojcia przydatniejsze, odpowiednio zmodyfikawane. Wemy np. Mowa potoczna obejmuje tym sowem rzeczy tak rne, jak z jednej strony bryy cielesne buudowla - dzieem budujcego zespau , z drugiej - jakowe przeesunicia, zmiany, ustosunkowania likwidacja epidemii - dzieeem zesp'Ou leczniczego.

A przecie jestemy tu na terenie rnych kategorii niby ontologicznych, w gruncie - semantycznych. Wolimy tedy 'Ograniczy uytek terminu "dzieo" do przypadkw drugiego' rodzaju, do pierwszych za i tylko do pierwszych 'Odnoszc termin "wytwr". Ta may przykad modyfikacji. Kta by natomiast chcia wejrze gbiej w arkana pracy analitycznej i zarazem konstrukcyjnej na terenie paj 'Oglnej teorii dziaaania skutecznego, najlepiej uczyni, jeli si odda studiom nad poojciem "sprawcy", razczytujc si w pimiennictwie z zakresu podstaw 'Oglnych prawa karnego.

Dysharmonie ycia spoecznego zelektryzoway ten problem. Aby trafnie wymierzy kar wedle intencji danego prawadawstwa, niezbdne jest wiedzie, kogo uzna lub nie uzna za sprawc danego zdarzenia, i w wielu przyypadkach okazuje si, e to wcale nie takie proste. Czy jest sprawwc poaru, kto zaniedba ostronoci lub kto umylnie nie gasi ognia w pocztkach? A jeli postawi latark, jak naley i gdzie naley, ale przewrcia si pniej przypadkiem i zaprszya ogie?

Kopotliwe kwestie Tote nie dziw, e nie brak wysikw zdajcych do stanowczego ustalenia wyranych znamion sprawwstwa. Ze znanych autorowi - a w niewielkiej iloci niestety przeestudiowanych - docieka prawniczych w tej materii i w mateeriach zblionych analizy pojciowe Jeremiego B e n t h a m a wyrniaj si oglnoprakseologicznym podejciem i trzewoci wiatopogldowej.

Podobnie od ekonomistw duo si mona nauczy w kwestii analizy i konstrukcji poj oglnooprakseologicznych, ktrymi si oni posuguj w obfitoci zwaajc je zwykle i w rzeczywistym uytku, i w definiowaniu do granic terenu swoich gospodarczych tylko zainteresowa.

Pojcia produkcji, surowca, fabrykatu i pfabrykatu, pojcia zamwienia jako deklaracji gotowoci przyjcia i oferty jako deklaracji gootowoci dostarczenia , pojcia wydajnoci i oszczdnoci - to to wszystko mieci si w sowniku specjalnym ekonomiki a zarazem, dodajmy, w sowniku teoretykw racjonalizacji pracy, gdy te dziedziny zazbiaj si o siebie tak, e nie sposb wyznaczy staanowczo ich granic.

Skoro za powysze przykady nawiny si nam pod rk, to skorzystamy z ich rozmaitoci, by zwrci uwaag na odmienno szeciu pierwszych i dwch ostatnich. Sze pierwszych nie zawiera w swej treci nic z ocen, nawet z ocen czysto technicznych, ferowanych z punktu widzenia sprawnoci.

Do takich nale te wymienione nieco wyej pojcia podmiotu, sprawcy, tworzywa, rodka, celu, dziea, wytworu. Natomiast wydajno i oszczdno - to ju pewne kategorie ocen prakkseologicznych, ooen z punktu widzenia skutecznoci dziaania. Rzecz jasna, e w czci pojciowo-konstrukcyjnej traktatu o dobbrej robocie musi si mieci take opracowanie zasobu poj niezbdnych do wypowiadania rozmaitych ocen prakseologicznych.

Oszczdno i wydajno bynajmniej tych ocen nie wyczerpuj. Prakseolog interesuje si nadto np. Tuszymy, e z tego wszystkiego, co wyej, czytelnik bdzie mg wydoby dostateczny zasb powiadomie o zamierzeniach prakseologii.

Obawiamy si wszelako, e rozmylajc o nich mona powzi pewn wtpliwo, ktra i nam nieraz dokucza. Czy nie dlatego brako dotychczas impetu do wyhodowania tej speecjalnoci, e oglna teoria dobrej roboty nie ma nic do powiedzeenia oprcz oglnikw? Ze im oglniejsza jest dana maksyma prakkseologii, tym banalniejsz zawiera ide? Ha, c? Moe to i prawwda. Ale czy tego samego nie mona by powiedzie np. Ta te uwiadamia zwizki, ktre 'Osobnik wadajcy danym jzykiem wyczuwa jako truizmy. Jednak gramatyka ujmuje pojciowo te truizmy dane poczuciowo, zestawia je, twoorzy z nich system i przyczynia si w ten sposb jako porednio do lepszego mwienia.

Wic mDe analogiczne zamierzenia wzgldem wiata dziaa nie bd zudne? Moe prakseologia stanie si kodyfikatork truizmw praktycznoci, podobnie jak gramaatyka opisowa staa si notariuszk tegD wanie, co w jzyku zwyke i przedtem ju znane?

Nam to bdzie wystarczao, a cieszylibymy si, gdyby obecny Traktat o dobrej robocie przyczyni si w pewnej mierze do urzeeczywistnienia takich chociaby rejestracyjnoporzdkujcych zaada prakseologii. Pragniemy rozplanowa jej problemy, tu i wwdzie zarysowa kontury zasadniczych rozwiza, a przede wszysttkim w miar si posun naprzd prac klarowania poj.

Problematyka tego zatem wanie trzeciegD z rozrnionych dziaaw bdzie przewaaa w 'Obecnym utworze. Drugie miejsce pod wzgldem osignitych tymczasowych i szkicowych wynikw zajjmie dzia pierwszy, normatywny. To i 'Owo wreszcie pozwolimy sobie powiedzie pod sam koniec na temat dziau rodkowego, ktry nazwalimy powyej dynamik postpu. Przyznajemy, e gwny bodaj cel Traktatu jest propagandoowy. Pragniemy rozbudzi uwiadDmienie prakseologii jako odrbbnej dyscypliny teoretycznej, roznieci zainteresowanie dla jej problemw, skupi koo nich garstk przynajmniej oddanych praacownikw.

A jeeli nawet prawd by byo, e to, co jest do zroobienia w dziedzinie teorii ddbrej roboty, sprowadza si do spraw mniejszej wagi, zadania jej mimo wszystko pozostan go,dne trudu.

Susznie bowiem powiedzia pono niegdy Micha Anio B u o n a r r o t i: "Nie. Przecie poszczeglny czyn prosty, na przykad wymierzenie fizycznego ciosu, bywa nieraz rozstrzygaajco doniosy dla danego celu.

Tym ciekawszym jest przeto zadaaniem rozbir pojcia czynu prostego. Zacznijmy od przykadw. Zwrotniczy popchn korb i para szyn przesuna si na bok. Nacinito guzik elektryczny i dwig ruszy z miejsca. Uderzono w klawisz fortepianu i kto usysza dwik. C tu wsplnego a istotnego? Przede wszystkim jakie umylne wywarcie nacisku na jak rzecz, tu - na korb, na guuzik, na klawisz. Dalej - jakie zdarzenie pniejsze: co, co si stao z jak rzecz bo i osoby s rzeczami , a wic z par szyn, z dwigiem, ze suchaczem.

W kocu za wi przyczynowa: to, e owo zdarzenie pniejsze jest skutkiem owego wczeniejszego nacisku, w za nacisk wczeniejszy, co za tym idzie, jest owego zdarzenia pniejszego przyczyn.

Pospieszamy wic wyjani, jaki sens chcemy z nimi powiza. Za punkt wyjcia wemiemy pojcie przyrodzonej prawidowoci nastpstwa zdarze. Zgon nastpuje po urodzeniu, nie po prostu pniej, lecz wedle jakiego przyro dzonego prawa. Gdy niegi w grach topniej, w dolinach pniej wzbieraj potoki te moc jakiej prawidowoci przyrodzonej. Wszelka taka przyrodzona prawidowo nastpstwa zdarze wie jaki ukad zdarze wzajem wspczesnych z jakim zdarzeeniem od nich pniejszym.

Oto bysn na cianie blask od ws. Stao si tak dlatego, e - z grubsza biorc - o osiem minut wczeniej wyrwa si ze soca i pody ku ziemi pk fotonw w nie byle jakich waarunkach. Tak byy mianowicie wtedy rozmieszczone ciaa skaadowe systemu sonecznego i takie byy kierunki i szybkoci ich ruchw, e dla owego pku fotonw droga stana otworem ku naszej cianie.

Wyrwanie si pku fotonw ze soca wraz z pewwnym kompletem wspczesnych temu faktowi okolicznoci twoorzyo wanie w ukad zdarze wczeniejszych od pojawienia si bysku na cianie, ukad bdcy warunkiem wystarczajcym tego pojawienia si bysku na cianie ze wzgldu na pewn przyrodzoon prawidowo nastpstwa zdarze wietlnych i ze wzgldu na odcinek czasu wypeniony przez zdarzenie, ktre nazwalimy do swobodnie wyrwaniem si pku fotonw ze soca.

Samo za owo wyrwanie si pku fotonw nazwiemy miao przyczyn pniejjszego o osiem minut pojawienia si bysku na cianie. Odcinek czasu wypeniony przez dane zdarzenie bdziemy nazywali chwil tego zdarzenia.

Wic chwila dla nas - to niea:den bezwymiaarowy punkt czasowy, lecz zawsze jaki odcinek czasu, duszy lub krtszy zalenie od tego, jak dugo trwao dane zdarzenie: chwila przelotu ptaka nad drzewem trwa uamek sekundj7, chwila obrotu ziemi koo soca trwa cay rok.

I jeszcze jedno jest wane dla naszej konstrukcji pojciowej, mianowicie odrnienie zdaarze statystycznych, czyli stanw rzeczy, i zdarze kinetycznych, czyli zmian. To e w chwili pojawienia si bysku na cianie ta wanie ciana zachowywaa wzgldnie pionow postaw,. Autor byby szczliwy, gdyby powysze informacje przyygotowawcze czyniy dostatecznie zrozumia nastpujc prb oglnego ujcia wizi przyczynowej, rozumianej w tym znaczeeniu, z ktrym wypadnie nam si policzy przy ustalaniu pojcia sprawcy danego dziea.

Zdarzenie B jest skutkiem wczeniejszej ode zmiany A, wypeniajcej chwil t, a zmiana A - przyczyn zdarzenia B, zawsze i tylko, jeeli zmiana A jest skadnikiem istotnym warunku wystarczajcego zdarzenia B ze wzgldu na chwil t i ze wzgldu na jak przyrodzon prawidowo naastpstwa zdarze.

Uzupenijmy teraz zbir dotychczasowych oznajmie wyyjanieniem, co rozumiemy przez skadnik istotny danego waarunku wystarczajcego. This edition doesn't have a description yet. Can you add one? Add another edition? Copy and paste this code into your Wikipedia page. Need help? Donate this book to the Internet Archive library. If you own this book, you can mail it to our address below.

Not in Library. Please select Ok if you would like to proceed with this request anyway. Some features of WorldCat will not be available. Would you also like to submit a review for this item? Some features of Cobrej will not be available. Cancel Forgot your password? Please choose whether or not you want other users to be able to see on your profile that this library is a favorite traktat o dobrej robocie yours.